د هېواد په یو شمېر ولایتونو کې د جګړو له شدت سره هم مهاله په ټول هېواد کې د خوارکي او غیر خوراکي توکو بیې لوړې شوي دي.
د صنعت او سوداګرۍ خونې مرستیال خانجان الکوزی وايي، د اسلام کلا او تورغونډۍ بندرونو سقوط هغه څه دي،چې سوداګرو ته یې درانه مالي زیانونه اړولي او د توکو بیې ورسره لوړې شويدي.
الکوزي زیاته کړه:« له پخوا نه په افغانۍ سره راکړه او ورکړه نه ده شوې. یوازې په افغانۍ نه، بلکې د ډېرو هېوادونو پر کرنسۍ راکړه او ورکړه نه کیږي.په کلدارو د ایران په پیسو هم نه کیږي یوازې مشترک المنافع هېوادونه په خپلو منځو کې راکړه او ورکړه په خپلو کرنسیو کوي،هغه هېوادونه چې کرنسي یي بارزښته وي لکه جاپان چې ډېر صادرات لري.»
افغانستان چې تر ډېره مصرفي هېواد دی او د صادراتو پرتله یې د وارداتو کچه څو برابره لوړه ده، سوداګر نیوکه کوي،چې د اسلام کلا او تورغونډۍ بندرونو د سقوط سره یې کار اغیزمن شوی او درانه مالي زیانونه ور اوښتي دي.
سوداګر وحید وايي: « موږ چې اوس حساب کوو، مصرفي خلک یو،ځینې نور یو عایداتي منبع لري، په یو شکل له بهره یې راوړي او خوریي. موږ خاص څه نلرو،د صنعت په برخه کې له ډېرو ستونزو سره مخ یو.د تولید په برخه کې واردات او صادراتو برخه کې مهم بندرونه لکه اسلام کلا ، تورغنډۍ په حساب هغه بندرونه،چې عاید راوړنکي وو، ټول له ګواښ سره یې مخ کړي.»
بل پلو یو شمیر خلک بیا د هټۍ والو پر احتکار نیوکې کوي او حکومت یې پر وړاندې پړ ګڼي.
د کابل ښار اوسېدونکی اومېد حیران وايي:« بدبختانه په ټول هېواد کې نرخونه لوړ شوي دي، سوداګر احتکار کوي، دا له ملت سره لوی خیانت دی،حکومت مسوولیت دا دی،چې دوی په بازارونو کنټرول ولري، نرخونه باید کنټرول کړي سوداګر دې احتکار نه کوي او افغانستان بانګ ته په کار ده،چې د افغانیو پر وړاندې ډالر لیلام کړي،چې له بده مرغه افغانستان بانک دې برخه کې پاتې اغلی.»
که څه هم د زیاد شمیر ولایتونو والسوالۍ او بندرونه د طالبانو له لوري نیول شوي،خو حکومت وایي، اسلام کل او نور بندرونه د دوي په لاس کې دي او د توکو راکړه او ورکړه دوام لري،هغه څه چې وسله وال طالبان یې ردوي او وايي، لاهم اسلامکلا سوداګریز بندر د دوی په لاس کې دی.