په افغانستان کې د وروستي تحول د خلکو ژوند، اقتصاد او روزګار سربېره د ډېری افغانانو روان هم اغېزمن کړی،چې ان یو شمېر کسان یې ځان وژنې ته اړ کړي دي.
وروستۍ پېښه د پوځ د یوه پخواني سرتیري ده،چې د بېکارۍ، فقر او ژور خفګان له امله یې ځان وژنه کړې.
شاکرالله ته نږدې کسان وايي،هغه نږدې شل کاله د پوځ لیکو کې دنده ترسره کړه، د اسلامي امارت حاکمیت سره بې دندې شو، ژوند یې له کړاوه ډک و او له فقر کړېده،چې بالاخره یې ځان وژنه وکړه.
همدې پېښې سره هم مهاله پکتيا ولايت کې هم د ځان وژنې دوه پيښې ثبت شوي،چې یادو کسانو هم له بې روزګارۍ او غربت له امله ځان وژنه کړې ده.
ارواپوهان وايي،د توقع خلاف ځينې تحولات او پيښې چې د ټولنې افکار ورته چمتووالی نه لري،ډيری وخت د افرادو د ځان وژنې لامل کېږي.
ارواپوه وصي ابهام وايي:«غچ اخېستل دي،احتېاط دی، روانې ستونزې دي او له توقع خلاف پېښې دي. بله خبره په کې د ناڅاپي پېښو ده،چې اوس وخت کې موږ تاسې د وروستيو تحولاتو شاهدان يو او د همدغه لاملونو له امله ځينې پېښې چې په رسنيو کې يې رپوټونه نشر شول، وشوې.»
د ننګرهار پوهنتون استاد پوهنيار نصيب الله ذکي وايي:« پخواني عوامل، پخوانۍ ځینې ستونزې، هم د دې لامل کېږي،چې فرد په ځان وژنې لاس پورې کړي. د هغې له جملې يو څه چې روانشناسانو ثابته کړې،هغه ناهيلي ده،چې د ځان وژنې لامل کېږي. زياتره وخت په افرادو کې ناهيلي د دې شيانو لامل کېږي.»
ارواپوهان او د پوهنتون استادان د ژور خفګان، اندېښنو او اقتصادي ستونزو پر وخت د ځينو حل لارو خبره کوي.
ارواپوه وصي ابهام وايي:« کله چې له يو چا سره د ناهيلۍ فکر پيدا کېږي، يانې دغه احساس لږ وي بيا ورو ورو ډېرېږي، هغه بايد ډاکټر ته مراجعه وکړي او که اړتیا شوه، بايد درمل هم وخوري. موږ که زیاتې کورنۍ وګورو، ډېری يې ګڼ نفوس لري، نو ښه دا ده،چې د اقتصادي ستونزو يا نورو ستونزو په اړه بايد له دوی سره مشوره وشي.»
د ننګرهار پوهنتون استاد پوهنيار نصيب الله ذکي وايي:« نو ويلای شو،چې کورنيو ته بايد په دې برخه کې عامه پوهاوی ورکړل شي. چون دغه ستونزه په ځوانانو کې ډېره زياته ده. دې برخه کې بایډ دوی ته عامه پوهاوی ورکړل شي. همدا رنګه د دوی د عقيدتي مسايلو په اړه بايد دوی ته سالمه اګاهي ورکړل شي.»
پرافغانستان د اسلامي امارت حاکمیت او د جمهوري نظام ړنګېدو سره شااوخوا دوه میلیونه کسان بې روزګاره شوي دي.
د ملګرو ملتونو د وروستي راپور له مخې،دا مهال د افغانستان د ۳۳ میلیونه وګړو له ډلې ۱۸ میلیونه افغانان له جدي فقر او لوږې سره مخ دي او بېړنیو مرستو ته اړتیا لري.
