دهم حوت مصادف با پنجمین سالگرد امضای توافقنامه دوحه بین امارت اسلامی و امریکا است.
توافقنامه دوحه پس از دهمین دور مذاکرات ۱۸ ماهه، در سال ۱۳۹۸ هجری شمسی بین زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه سابق ایالات متحده برای افغانستان و ملا عبدالغنی برادر آخند، معاون سیاسی آن زمان امارات اسلامی امضاء شد.
امارت اسلامی توافق دوحه را رویدادی خاص در تاریخ کنونی افغانستان و لحظه ای سرنوشت ساز زندگی افغان ها می‌خواند.
سهیل شاهین، شارژدافیر امارت اسلامی در قطر می‌گوید:« توافقنامه دوحه در تاریخ کنونی افغانستان جایگاه ویژه ای دارد و نقش سرنوشت ساز را در زندگی مردم مسلمان افغانستان بازی می‌کند. رهبر آن زمان امارت اسلامی مرحوم ملا محمد عمر مجاهد با ایجاد سنگر سیاسی در قالب یک دفتر سیاسی، بهانه متجاوزان را خاتمه داد که گویا امارت اسلامی دروازه مذاکره را بسته و تنها راه جنگ را انتخاب کرده است.»
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان که در رأس هیات امریکایی برای مذاکرات صلح با امارت اسلامی بود، دور اول مذاکرات را در ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۸ میلادی در دوحه پایتخت قطر آغاز کرد.
این توافقنامه در کنار اینکه به حضور نظامی ۲۰ ساله امریکا در افغانستان پایان داد، زمینه را برای سقوط نظام پیشین و به قدرت رسیدن مجدد امارت اسلامی فراهم کرد.
عزیز معارج، تحلیلگر سیاسی می‌گوید:« بدون شک توافق دوحه یک سند مهم و تاریخی برای افغانستان بوده و هست. این توافق منجر به پایان اشغال، خروج نیروهای خارجی از افغانستان، حاکمیت امارت اسلامی، سقوط نظام پیشین و آمدن صلح کامل در افغانستان شد. اما برخی نقض های نیز وجود دارد، به عنوان مثال، امریکا هنوزهم تحریم ها وضع شده بالای رهبران طالبان را لغو نکرده است و پول های افغانستان مسدود باقی مانده اند.»
خروج کامل نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان، تضمین عدم استفاده از خاک افغانستان علیه هیچ کشور دیگری، آغاز مذاکرات بین الافغانی و تقویت آتش بس، چهار نکته اصلی این توافقنامه است.
حذف مقامات امارت اسلامی از لیست سیاه تحریم ها، حذف تحریم های افغانستان و عدم مداخله در امور داخلی افغانستان از دیگر مواردی است که پس از گذشت پنج سال همچنان هر دو طرف یکدیگر را به نقض آن متهم می‌کنند.
روح الله هوتک، تحلیلگر سیاسی می‌گوید:« توافق دوحه از سوی هر دو طرف قربانی تفاسیر و تغییرات خودشان شده است. هر طرف می‌خواهد بخشی از توافق را به نفع خود تفسیر کرده و آن را بالای طرف دیگر تحمیل کند. فضای اعتماد در این حوزه از بین رفته است و باید تلاش شود تا این فضا احیا شده و زمینه برای تفاهم ایجاد شود.»
با گذشت پنج سال، بر خلاف تصور، حکومت سرپرست کنونی از سوی جامعه جهانی به ویژه امریکا به رسمیت شناخته نشده و تحریم ها بر سیستم بانکی افغانستان برداشته نشده است.
اینها نکات است که امارت اسلامی آنرا خلاف توافق دوحه می‌خواند.
اما از سوی دیگر، جهان نقض حقوق بشر، محدودیت در آموزش دختران و کار زنان، عدم تشکیل حکومت همه‌شمول و کسب قدرت سیاسی از راه زور، از دلایل اصلی عدم تعامل با حکومت سرپرست می‌داند.
