صنعتگران صنعت کلالی در ولایت قندهار در حال حاضر به ساخت تنورهای سنتی دستی، کوزه های آب، گلدان ها، گیلاس ها و دیگر ظروف مختلف مشغول اند.
ظروف کلالی هنوز هم با مهارت خاصی با دست ساخته می شود و انواع ظروف ها جذابیت و زیبایی خاص خود را دارند.
کلال ها می‌گویند، در تابستان بیشتر کوزه و در زمستان تنور و گلدان می‌سازند.
سید گل، یک تن از کلالان می‌گوید:« در تابستان این کوزه ها کوچک بیش از حد ساخته می‌شوند. دوکان داران کوزه های پر از آب را جلوی دوکان های خود می گذارند و رهگذران از آنها آب می نوشند. تابستان که تمام شد نوبت به گلدان ها می رسد و بعد از آن ظروف مختلفی درست می کنیم. کوزه های ما این توانایی را دارند که وقتی آب در آن اضافه شود، آنرا سرد نگهمیدارد.»
لالی آرمان، کلال می‌گوید:« ۴۰، ۴۵ سال است که در این کسب فعالیت دارم. پدرم و بزرگان ما قبل از او نیز همین کسب را داشتند. ما با این کار به مردم خدمت می کنیم و به این کار ادامه خواهیم داد. ما تا ۵۰ نوع ظروف و سایر موارد در این کسب تولید می کنیم.»
کلال ها قندهار از بهبود بازار اجناس خود خبر داده و می‌گویند، با بهبود امنیت و باز شدن راه ها، مشتریان آنها نیز افزایش یافته است.
نظرمحمد، کلال می‌گوید:« مفید است، اما بسیار خسته کننده است. حالا بازار بهتر از قبل شده است. وقتی امنیت تأمین شد و راه ها باز شد، مردم از نقاط دور برای خرید تولیدات ما می آیند.»
کلال دیگری به نام فیض محمد می‌گوید:« بازار ما بهتر از قبل است، اینها چیزهای است که قیمت چندانی ندارد و همه توان خرید آن را دارند.»
اینجا صدها جوان در کارخانه های صنعت کلالی مشغول به کار هستند و نیازهای اقتصادی خود را با این کار و مسلک تامین می‌کنند.
فروشندگان ظروف کلالی می‌گویند، تنورها و کوزه های آب دست ساز اکنون بازار خوبی دارد و به ولسوالی های دور و نیز ولایت های همجوار فرستاده می شود.
حکمت الله سروری، فروشنده ظروف کلالی می‌گوید:« فروش کوزه و ظروف کلالی بیش از پیش بهتر شده است. پیش از این فقط به شهر قندهار و ولسوالی بولدک فرستاده می شدند، اما اکنون به ولسوالی ها، قریه ها و سایر ولایات دور نیز فرستاده می شوند. کالاهای ما به هلمند، هرات، کابل، پکتیا و سایر ولایات می رود.»
محمد، فروشنده ظروف کلالی می‌گوید:« مردم شهر هم این تولیدات را دوست دارند، اما مردم صحرایی بیشتر آن را دوست دارند. مردم می‌گویند خوردن و آشامیدن در ظروف کلالی طعم بهتری نسبت به سایر ظروف دارد. همچنین این ظروف دارای طرح های زیبایی هستند.»
یکی دیگر از بخش های صنعت کلالی ، تنورهای گلی است. در قندهار تنورها هنوز به روش قدیمی ساخته می شود و سازندگان می گویند، غیر از قندهار به ولایات دور و نزدیک نیز فرستاده می شود.
تنور سازها از خشت مخصوص تنورهای گلی درست می کنند و سپس آنرا در کره ها و داش می پزند. به گفته آنها، ساختن تنورهای بزرگ برای نانوایان چند روز طول می کشد.
رفیع الله، تنورساز می‌گوید:« تنورها چند نوع است، این تنور نانوایی است، برخی برای استفاده خانگی و یک نوع تنور برای پخت نان ازبکی است. این تنور ها روی دیوار نصب می شوند و سپس در حالت ایستاده در آن نان می پزند.»
کریم الله، تنورساز از وخامت بازار شکایت کرده و می‌گوید:« زمانی که تحول سیاسی آمد، مدتی بازار خوب بود، اما حالا مثل گذشته نیست.»
محمدظاهر، تنورساز، تنورهای آهنی را دلیل کم رنگ شدن بازار شان عنوان کرده و می‌گوید:« در حال حاضر تنورهای آهنی ساخته شده اند، اما آن تنورها ناکام است. تنورهای ما به تمام ولایات و ولسوالی ها می رود.»
حاجی محمد شفیق، باشنده قندهار در مورد تنورهای دستی می‌گوید:« تفاوت این تنورهای گلی با تنورهای آهنی و گازی این است که آن تنورها نان را می سوزانند و طعم آن را از بین می برند. تنورهای خاکی نان خوبی می پزند و برای نانواها بسیار راحت است.»
باشندگان قندهار که برای خرید محصولات کلالی به اینجا آمده اند می‌گویند، دوست دارند از تولیدات صنعت کلالی در زندگی روزمره خود استفاده کنند؛ زیرا ظروف و صنایع دستی پیشینه تاریخی دارد.
یکی از باشندگان شهر قندهار می‌گوید:« خوبی کوزه های کلالی این است که آب را سرد نگه می دارد. من از مردم می‌خواهم از این ظروف کلالی در زندگی روزمره خود استفاده کنند.»
یکی دیگر از باشندگان شهر قندهار در این مورد می‌گوید:« این ظروف از قدیم الایام در اینجا مروج بوده است، در کابل ظروف کلالی استالف و در قندهار ظروف کلالی اینجا جایگاه خاص خود را دارند. ما باید فرهنگ خود را حفظ کنیم.»
قابل ذکر است که صنعت کلالی از گذشته ها در افغانستان شهرت دارد و اکنون نیز مردم افغانستان از تولیدات دستی این صنعت در منازل خود استفاده می کنند.
