عصمت الله ایرگاشیف، نماینده ویژه ازبکستان برای افغانستان می‌گوید، کشورش کمیسیون مشترکی را با افغانستان تشکیل داده است تا در مورد ساخت کانال قوش تپه و حق آبه از دریای آمو گفتگو کند.
به گفته ایرگاشیف، استفاده عادلانه از آب دریای آمو حق همه کشورهای شریک به شمول افغانستان است و به گفته وی، هیات همراه با افغانستان نیز تصمیم گرفته است تا مکانیزم را برای توزیع عادلانه آب دریای آمو ایجاد کند.
ایرگاشیف در این مورد می‌گوید:« افغان ها حق استفاده از آب دریای آمو را دارند، اما باید مکانیزم مشخص توزیع آب برای استفاده از آب این دریا ایجاد شود.»
کارشناسان اقتصادی می‌گویند، گفتگوهای دو کشور در مورد توزیع آب دریای آمو گامی موثر برای ثبات و توسعه اقتصادی منطقه است و به گفته ای آنها اگر دو طرف بر سر توزیع عادلانه آب به توافق برسند، نه تنها در حوزه کشاورزی مفید خواهد بود، بلکه همکاری های دو کشور بیش از پیش گسترش خواهد یافت.
صادق حمید زوی، تحلیلگر اقتصادی می‌گوید:« حق افغانستان از دریای آمو نیز از سوی مقامات ازبکستان مطرح شده است. در آن شکی نیست و ثابت هم شده است. حالا موضوع این است که به نظر من دلیل سیاسی خاصی برای رفتن آنها به دریا وجود ندارد، شاید آنها برای آینده برنامه دارند، تا کنون ازبکستان اقدامی برای دور کردن افغانستان از حق خود انجام نداده است.»
برخی دیگر تعیین این کمیسیون را گام خوب در این زمینه نمی دانند، اما می افزایند، ازبکستان در گذشته آب زیاد افغانستان را مصرف کرده است و به همین دلیل حل مسئله حق آبه از طریق گفتگو مفید است.
زلمی افغانیار، تحلیلگر اقتصادی می‌گوید:« اینکه ازبکستان هیأتی را برای مدیریت منابع آبی کانال قوشتیپه تعیین کرده است، مربوط خودشان می‌شود. در سه سال گذشته حکومت سرپرست افغانستان برای حفظ منافع ملی به ویژه منابع آبی، پلان و برنامه ویژه ای داشت. اگر همسایه ها نگران این موضوع هستند، پس در ۴۰ سال گذشته که بیش از حق خود آب مصرف کرده اند و میلیاردها متر مکعب آب می شود، آیا به دولت و ملت افغانستان پاسخگو بوده اند؟ منازعات همیشه از طریق گفتگو حل می شود نه از طریق انتخاب هیات ها، آن هم بر اساس موج سواری سیاسی.»
حکومت سرپرست تاکنون به اظهارات نماینده ویژه ازبکستان برای افغانستان واکنش نشان نداده است، اما پیش از آن همواره پابندی خود را به اصول موجود در مورد حق آبه تضمین کرده است.
