روز جهانی آزادی مطبوعات همه ساله در سوم ماه می تجلیل میشود.
امسال این روز در افغانستان در حالی تجلیل شد که بنیاد خبرنگاران بدون مرز می‌گوید که پس از روی کار آمدن امارت اسلامی محدودیت ها بر رسانه ها افزایش یافته است و در این میان افغانستان با ۱۹ نمبر جایگاه ۱۷۸ را از خود کرد.
این بنیاد می‌افزاید:« از زمانی که طالبان در ماه اگست سال ۲۰۲۱ به قدرت رسیدند، چشم انداز رسانه ای ویران شده است. ۴۳ درصد رسانه های افغانستان ظرف سه ماه ناپدید شدند. در سال ۲۰۲۱، ۱۲۰۰۰ یعنی دو بر سه خبرنگاران در کشور مسلک خود را ترک کرده اند. از هر ده خبرنگار زن، هشت خبرنگار زن از کار کردن منع شده اند.»
با این اوصاف نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نیز در روز آزادی مطبوعات، خبرنگاران افغان را با مواجه با مشکلات خواند و اطمینان حمایت از آنها را داد.
یوناما می‌گوید:« ما روز جهانی آزادی مطبوعات را جشن می‌گیریم و به خبرنگاران در افغانستان ادای احترام می‌کنیم که تمام تلاش خود را برای مطلع نگهداشتن ملت می‌‌کنند؛ در حالی که اغلب با خطر بزرگی مواجه هستند. کار آنها برای یک ملت آگاه و مرفه یافته و آموزش دیده ضروری است. محیط زیست، صحت، اقتصاد و حکومت داری خوب برای همه افغان ها باید تجلیل و محافظت شود.»
از سوی نهاد های حامی خبرنگاران درباره وضعیت فعلی رسانه ها می‌گویند که به دلیل تحولات اخیر، از ۵۴۰ رسانه در حال حاضر تنها ۳۰۰ رسانه جدید و قدیمی فعالیت می‌کند.
حجت الله مجددی رئیس انجمن خبرنگاران مستقل می‌گوید:« ۲۷ رسانه تعطیل شده مجددا فعال و ۳۰ رسانه دیگر جدیدا شروع به کار کرده اند که با این تعداد رسانه های فعال ما به ۴۷۰ رسانه می‌رسد که در آنان بیش از ۵ هزار کارمند مشغول کار هستند و امسال بیش از ۶۰۰ کارمند زن نیز مشغول کار در رسانه هستند.»
حفیظ الله بارکزی، رئیس انجمن خبرنگاران افغانستان می‌گوید:« در مورد ارقام رسانه ها باید بگویم که قبل از تحول ۵۴۰ رسانه داشتیم؛ اما زمانی که تحول آمد، برخی از رسانه ها سقوط کردند، شماری از خبرنگاران به خارج از کشور رفتند و تعداد رسانه ها نیز کاهش یافت؛ اما بعداً چند رسانه جدید ایجاد شد و برخی دیگر دوباره فعال شدند.»
خبرنگاران افغان می‌گویند که خلاء قانونی، دسترسی محدود به اطلاعات و مشکلات اقتصادی مواردی است که آنها را با مشکلات مواجه کرده است.
ضیاء الرحمن سباوون، یک تن از خبرنگاران می‌گوید:« قانون دسترسی به اطلاعات و رسانه ها توسط امارت اسلامی توشیح نشده است که این امر رسانه ها و خبرنگاران را با خلأ قانون مواجه کرده و در برخی موارد منجر شده که رسانه ها بسته شده و خبرنگاران دستگیر شوند.»
یکی دیگر از خبرنگاران می‌گوید:« در حال حاضر امنیت کامل در کشور تامین است و خبرنگاران می‌توانند با خیال راحت به هر منطقه ای بروند و گزارش های خود را تهیه کنند؛ اما همچنان محدودیت های وجود دارد و امیدواریم امارت اسلامی به این قسمت توجه جدی داشته باشد.»
عبدالواحد رایان، مسوول نظارت رسانه ای وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که با ایجاد بخش ریاست مربوطه در این وزارت، مشکل دسترسی خبرنگاران به معلومات حل خواهد شد.
رایان می‌افزاید که در زمینه تشکیل قانون رسانه ها پیشرفت های صورت گرفته است و به گفتهٔ او با اعمال اصلاحات در قانون قبلی، قانون خبرنگاران مشخص میشود.
او می‌گوید:« قانون قبلی رسانه ها تعدیل شده، ماده های که با شریعت مغایرت داشت اصلاح شده، به وزارت عدلیه فرستاده شده، آنها هم کارشان را خلاص کرده اند و برای تصویب رفته است. علاوه بر این رسانه جدیدی که ایجاد شده است، سال گذشته به ۳۰۰ چینل یوتیوب جواز دادیم، سه شبکهٔ تلویزیونی جدید و تقریباً ۲۵ یا ۲۶ شبکه رادیویی جدید در مرکز ولایت فعال شده است.»
قابل ذکر است که این روز همه ساله در کشورهای مختلف جهان به شمول افغانستان توسط نهادهای حامی خبرنگاران، یونسکو و سازمان ملل متحد به منظور دفاع و بها دادن به حقوق خبرنگاران تجلیل میشود.
