باوجود این که صدها هزار شهروند افغانستان به دلایل مختلف در داخل کشور بیجا شده اند، میلیون تن دیگر به ایران، پاکستان، برخی کشورهای همسایه دیگر و کشور های اروپایی و آسیایی مهاجرت کرده و در حال حاضر با مشکلات زیادی در این کشورها مواجه اند.
اخیراً برای حل مشکلات اساسی مهاجران افغان، میان اداره مهاجرت سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا توافق صورت گرفته است که به اساس آن، کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یو.ان.اچ.سی.آر) مبلغ ۳۶ میلیون یورو را برای جمع آوری مهاجران افغان و بازگرداندن آنها به کشورشان هزینه می‌کند.
در بخشی از اعلامیه اتحادیه اروپا آمده است:« توافقتنامه جدید بین کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و اتحادیه اروپا برای حمایت از مهاجران او بی جا شدگان افغان در افغانستان، پاکستان، ایران و سایر کشورهای مرکزی و آسیایی امضاء شد. در این قرارداد ۳۶ میلیون یورو برای حمایت از مهاجرین افغان هزینه می‌شود.»
در اعلامیه منتشر شده از سوی اتحادیه اروپا نه تنها حوادث طبیعی و جنگ عامل آوارگی خوانده شده است، بلکه به برخی عوامل دیگر نیز اشاره شده است که به خاطر آن مردم افغانستان مجبور به مهاجرت شده اند.
در بخشی از این اعلامیه آمده است:« ۳.۲ میلیون تن در داخل افغانستان بیجا شده اند و صدها هزار تن دیگر از ماه سپتمبر ۲۰۲۳ از کشورهای همسایه به افغنستان برگشته اند. اگرچه اکنون جنگ عامل اصلی مهاجرت و آوارگی نیست، اما افغانستان با یک بحران بزرگ بشری روبرو است. حوادث طبیعی سبب شده که خشونت علیه کودکان به دلیل کار های شاقه افزایش یابد و محرومیت از حقوق اولیه آنها نیز مهاجرت را به دنبال داشته است.»
فعالان در زمینه حقوق بشر، در کنار استقبال از کمک اتحادیه اروپا، خواهان حمایت سایر نهادها از مهاجران افغان شده اند.
نظیر نظری، تحلیلگر امور پناهندگان می‌گوید:« توافق نامه ای که بین کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل و اتحادیه اروپا امضاء شد و یک سری کمک ها در آن در نظر گرفته شده است، گام بسیار خوبی است و تاثیر زیادی می تواند داشته باشد.»
سید بلال احمد فاطمی، تحلیلگر سیاسی می‌گوید:« مهاجران که از ایران و پاکستان اخراج می شوند باید برای انتقال آنها کار شود تا در افغانستان سکونت گزینند و از رفتن به کشورهای اروپایی اجتناب کنند. فکر نمی‌کنم ۴۰ میلیون دالر مشکل را حل کند.»
ابوالحسن صالحی، تحلیلگر امور مهاجرین می‌گوید:« کشورهای همسایه افغانستان بدون توجه به وضعیت کنونی و شرایط جوی افغانستان، آغاز به اخراج مهاجران افغان کرده اند، در حالی که از سازمان ملل کمک و امتیاز دریافت می کنند، اما بازهم مهاجران افغان را اخراج می کنند، این یک عمل نا عادلانه است.»
توافق بین کمیسار عالی پناهندگان سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۵ آغاز شده و تا دسمبر ۲۰۲۷ ادامه خواهد داشت.
به اساس آمار کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در حال حاضر ۲.۶ میلیون افغان در کشورهای مختلف جهان زندگی میکنند که از این تعداد ۲.۲ میلیون افغان در ایران و پاکستان هستند.
