موضوع خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان همچنان موضوعی بحث برانگیزو جنجالی است و با ارائیه توضیحات مختلف، در مورد خروج مسوولانه این نیروها، قناعت حاصل نشده است.
اخیراً، ینس استولتنبرگ، سرمنشی ناتو که کارش در اکتوبر آینده به پایان می رسد، از تصمیم خروج نیروهای امریکایی و دیگر نیروهای خارجی از افغانستان دفاع کرده است.
استولتنبرگ گفته است، خروج نیروهای خارجی به افغانستان مطابق دستور خاص سازمان ملل متحد بوده و هدف علاوه بر مبارزه با تروریزم، ایجاد یک حکومت مردمی و یکپارچه در افغانستان بود که در آن تمامی حقوق به طور یکسان محفوظ باشد.
وی افزوده است:« زمانی که در سال ۲۰۱۴ به عنوان سرمنشی ناتو شروع به کار کردم، برنامه این بود که در چند سال آینده به حضور نظامی خود در افغانستان پایان داده و آن را به یک مشارکت سیاسی تبدیل کنیم، اما هفت سال بعد، هزاران سرباز ما همچنان در آنجا بودند. آنچه که به عنوان عملیات ضد تروریزم درآنجا آغاز شد به یک ماموریت ملت سازی در مقیاس بزرگ تبدیل شد.»
وی ادعا می‌کند که نیروهای خارجی در جریان حضور خود در افغانستان القاعده را تضعیف کردند و این کشور را نیز از تبدیل شدن به لانه تروریزم نجات دادند و به همین دلیل ماموریت مذکور بیهوده نبود.
وی می‌افزاید:« بعد از ۲۰ سال همچنان در جنگ موفق نبودیم. طالبان در حال افزایش قدرت بود و هیچ مقام سیاسی قوی و یکپارچه ای وجود نداشت که وقتی ما از این کشور می رویم مسوولیت را بر عهده بگیرد. این واقعیت که حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان به سرعت از بین رفت، نشان داد که چرا خروج از این کشور خوب بوده است.»
اما کارشناسان نظامی از چگونگی خروج نیروهای ناتو و امریکایی از افغانستان انتقاد کرده و می‌افزایند که افغان ها در نتیجه اجرای این طرح متضرر شدند.
اختر محمد راسخ، کارشناس نظامی می‌گوید:« همه چیز ما غارت شد و سیستم حکومت داری فرو ریخت. دلیل این امر مدیریت ضعیف و ناموفق ناتو بود. کار اشتباه دیگری که انجام دادند این بود که برای سرکوب مخالفان خود گروه های را زیر پرچم های مختلف ایجاد کردند.»
برخی دیگر موفقیت پروسه صلح افغانستان و ایجاد حکومت همه‌شمول بر اساس توافق جامع را مبنای خروج مسوولانه نیروهای خارجی می دانند.
به گفته آنان، اکنون که این هدف محقق نشده است، پس حکومت سرپرست باید زمینه را برای ایجاد ساختار سیاسی آینده بر اساس اجماع افغان ها ایجاد کند.
فیض محمد زلاند، کارشناس سیاسی می‌گوید:« ناتو و سایر شرکا نمی‌خواستند در افغانستان حکومت بر اساس اجماع مردم ایجاد شود، به همین دلیل غیر مسئولانه اینجا را ترک کردند. اکنون ما افغان ها و حکومت سرپرست این مسوولیت را داریم که کنار هم بنشینیم و از طریق یک اجماع ملی یک چشم انداز را برای حکومت خود انتخاب کنیم.»
به شمول جامعه جهانی شخصیت های برجسته سیاسی افغانستان نیز بر از سرگیری گفتگوهای بین الافغانی برای حل اساسی مشکلات تاکید کرده اند، اما حکومت سرپست تا اکنون موضع روشنی در رابطه با روند مذکور ابراز نکرده است.
