گرچه در مورد کودکانی که مشغول به کار های سخت هستند، سروی خاصی در کشور صورت نگرفته است، اما بر اساس یافته های سازمان جهانی کار، ۱.۲ میلیون کودک در افغانستان مشغول کار های شاقه هستند.
یکی از اینها هم شیر آغا ۱۲ ساله است که سرپرستی خانوادهٔ هشت نفرهٔ خود را بر دوش دارد.
شیر آغا می‌گوید در خانه به جز او کسی برای کسب غذا نیست و مجبور است برای خرج خانواده اش تمام روز را در بازار صافی بفروشد.
او می‌افزاید:« من کلان خانه هستم. اگر تا حالا به مکتب می‌رفتم صنف هفت می‌بودم. حالا مجبور هستم در خانه کسی دیگر برای کار کردن نیست؛ بنابراین مکتب را رها کردم و کار کردن را آغاز کردم.»
سرپرستی خانواده در سنین پایین نه تنها باعث شده که کودکان کار های شاقه کنند، بلکه آرزوی فردای خوب را نیز از آنان سلب کرده و آنها را وادار به ترک درس های شان کرده است.
یک تن از کودکان کارگر در شهر کابل می‌گوید:« کار نیست. فعلا بیکار هستیم اما قبلا کار بود، از کودکی مستریگری کرده ام، سه سال این کار را کردم، حالا نه آینده دارم، نه توان، نه پول و نه کار؛ بنابراین آرزوی من این است که به من کمک شود، زمینه کار برایم فراهم شود. من می‌خواهم کار کنم چون وضعیت اقتصادی من خوب نیست.»
آنها از مسوولین می‌خواهند که زمینه کار و آموزش را برای آنها فراهم کنند.
یک تن از کودکان کارگر در شهر کابل می‌گوید:« صبح می آیم و تا بعد از ظهر کار می‌کنم، ۱۵۰ افغانی به من می‌دهند، مکتب نمی‌روم. من اینجا کار می‌کنم، آنقدر کار هم نیست، فقط ۱۰۰ یا ۱۵۰ افغانی در روز می‌شود. برای خانه نان می‌گیرم، درخانه ۱۰ نفر هستیم.»
شماری از کارشناسان اقتصادی می‌گویند که کودکان آینده کشور هستند و این مسوولیت دولت ها است تا برای نسل جوان فضای امن و مناسب برای یادگیری ایجاد کنند و آنها را از انجام کار های شاقه دور نگهدارند.
نورالله عزیز، کارشناس اقتصادی می‌گوید:« انجام سخت کار های شاقه بالای اطفال یکی دیگر از مشکلات بزرگ است. سروی اخیر که از سوی یونیسف انجام شده است نشان می‌دهد که بیش از یک میلیون کودک مشغول کار های شاقه هستند. این برای آینده افغانستان بسیار دشوار است، زیرا کودکانی که مشغول کار های شاقه هستند، رشد ذهنی، فکری و جسمی آنها بسیار ضعیف تر از کودکانی است که به طور عادی زندگی می‌کنند؛ بنابراین نظام حاکم باید در این زمینه فرصت ها و امکاناتی را که به وسیله آن کمک های اقتصادی به کودکان می‌شود، در نظر بگیرد.
در عین حال سمیع الله ابراهیمی مسوول ارتباطات وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید، کودکانی که مشغول کار های شاقه بودند را جمع آوری کرده و به مراکز مختلف کمک‌رسان و آموزشی معرفی کرده اند.
ابراهیمی می‌افزاید:« شبکه های حمایت و عملکرد کودکان در تمام ولایات از جمله کابل و ۲۰۰ ولسوالی افغانستان فعال است. همچنین این شبکه ها در مناطق مذکور به حوادث کودکان رسیدگی می‌کند. وزارت کار و امور اجتماعی در کمیته جمع آوری گدا ها نقش فعالی دارد و در آنجا کودکانی که در کوچه و سرک ها کار های شاقه انجام می‌دهند و یا گدایی می‌کنند را بر اساس یک میکانیزم منظم در کمیته جمع آوری می‌کنند.»
بر اساس اطلاعات ادارات سازمان ملل متحد، حدود ۳ میلیون کودک در افغانستان از آموزش محروم هستند و نیمی از آنها برای پیدا کردن نفقه برای خانواده خود به کار سخت مشغول هستند، اما وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید که در دو سال گذشته صدها کودک گدا را جمع آوری کرده است.
